خسارت تاخیر تادیه چیست؟

خسارت تاخیر تادیه چیست؟ خسارت تاخیر تادیه مبلغی است که فرد مدیون (بدهکار) موظف است در صورت تاخیر در پرداخت دین خود به طلبکار پرداخت نماید. این نوع خسارت در واقع جبران‌کننده زیان ناشی از کاهش ارزش پول به علت تورم و همچنین از دست رفتن فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای طلبکار به دلیل معطل ماندن وجه خود در نزد مدیون است.

شرایط مطالبه خسارت تاخیر تادیه

برای مطالبه خسارت تاخیر تادیه ، وجود شرایط زیر لازم است :

بدهی از نوع وجه رایج (پول) باشد : مطالبه خسارت تاخیر تادیه تنها برای بدهی‌های نقدی امکان‌پذیر است و سایر تعهدات مانند تحویل کالا یا انجام خدمات مشمول این نوع خسارت نخواهند شد.

طلبکار از بدهکار مطالبه دین کرده باشد : این درخواست می‌تواند به صورت کتبی (اظهارنامه یا پیامک) یا شفاهی باشد . به هر طریق می بایست مطالبه توسط مرجع قضایی احراز گردد.

بدهکار توانایی مالی برای پرداخت بدهی خود داشته باشد : اگر بدهکار به دلیل اعسار یا شرایط خارج از کنترل خود قادر به پرداخت نباشد، ملزم به جبران خسارت تاخیر تادیه نخواهد بود.

بدهکار با وجود داشتن تمکن مالی از پرداخت بدهی خودداری کند : حتی در صورتی که بدهکار در زمان سررسید توانایی پرداخت داشته باشد، اما به عمد از انجام تعهد خود سر باز بزند، ملزم به پرداخت خسارت تاخیر تادیه است.

مبنای محاسبه خسارت تاخیر تادیه

مبنای محاسبه خسارت تاخیر تادیه، معمولا بر اساس یکی از روش‌های زیر تعیین می‌شود:

توافق طرفین : اگر در قرارداد فی‌مابین طرفین در خصوص میزان و نحوه محاسبه خسارت تاخیر تادیه توافق شده باشد، ملاک عمل به همان توافق خواهد بود.

شاخص‌های تورم اعلامی توسط بانک مرکزی : در صورتی که توافقی بین طرفین صورت نگرفته باشد، مبنای محاسبه خسارت تاخیر تادیه معمولا بر اساس نرخ تورم اعلامی توسط بانک مرکزی برای دوره مورد نظر محاسبه می‌شود.

تعرفه قانونی : در برخی موارد ، قانون برای مطالبات با موضوع خاص، مانند چک، مهریه یا اسناد تجاری، تعرفه مشخصی برای محاسبه خسارت تاخیر تادیه در نظر گرفته است.

 نحوه مطالبه خسارت تاخیر تادیه

برای مطالبه خسارت تاخیر تادیه، طلبکار می‌تواند با مراجعه به مراجع قضایی و طرح دعوا علیه مدیون، خواستار مطالبه اصل طلب به همراه خسارت تاخیر تادیه شود. دادگاه با بررسی شرایط و احراز تحقق شروط مذکور، حکم به محکومیت بدهکار به پرداخت خسارت تاخیر تادیه صادر خواهد کرد.

ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی : “در دعاویی که موضوع آن دین و از نوع وجه رایج بوده و با مطالبه داین و تمکن مدیون، مدیون امتناع از پرداخت نموده، در صورت تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه از زمان سررسید تا هنگام پرداخت و پس از مطالبه طلبکار، دادگاه با رعایت تناسب تغییر شاخص سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد محاسبه و مورد حکم قرار خواهد داد مگر اینکه طرفین به نحو دیگری مصالحه نمایند”

 نتیجه‌گیری : خسارت تاخیر تادیه یکی از سازوکارهای حقوقی جهت حمایت از بستانکاران در برابر زیان ناشی از تاخیر در پرداخت بدهی است. با مطالبه این نوع خسارت، طلبکار می‌تواند تا میزانی ارزش از دست رفته پول خود را به دلیل تورم جبران نماید. آگاهی از شرایط و نحوه مطالبه خسارت تاخیر تادیه برای افرادی که با معاملات مالی سر و کار دارند، امری ضروری و مهم است.

رای وحدت رویه در خصوص خسارت تاخیر تادیه

رای وحدت رویه شماره ۸۲۴ مورخ ۱۴۰۱/۰۶/۰۱

رای وحدت رویه شماره ۸۱۱ مورخ ۱۴۰۰/۰۴/۰۱

رای وحدت رویه شماره ۸۰۵ مورخ ۱۳۹۹/۱۰/۱۶

خسارت ممکن الحصول چیست؟

خسارت ممکن الحصول به آن دسته از زیان‌هایی گفته می‌شود که فرد متخلف یا مسئول حادثه، موظف به جبران آن‌ها به فرد زیان‌دیده است. این نوع خسارت نه تنها زیان‌های بالفعل (واقع‌شده) را در بر می‌گیرد، بلکه منفعت‌هایی را نیز شامل می‌شود که فرد زیان‌دیده می‌توانسته به دست آورد، اما به دلیل وقوع حادثه، از دست آن‌ها رفته است.

مفهوم ضرورت در خسارت ممکن

الحصول : مهم‌ترین اصل در مطالبه خسارت ممکن الحصول، رعایت «ضرورت» است. به این معنا که منفعتی که از فرد سلب شده، باید منفعتی قابل حصول بوده باشد، نه آنکه صرفاً یک امکان و احتمال محض باشد ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری و مواد ۱ و ۲ قانون مسئولیت مدنی نیز موید این مطلب است. برای مثال، درآمد حاصل از یک سرمایه‌گذاری که فرد به دلیل عدم دسترسی به سرمایه از دست داده، می‌تواند خسارت ممکن الحصول محسوب شود، اما درآمد حاصل از یک قرعه‌کشی که تنها احتمال برنده شدن در آن وجود داشته، خسارت ممکن الحصول نخواهد بود.

 شرایط مطالبه خسارت ممکن الحصول

برای مطالبه خسارت ممکن الحصول، باید شرایط زیر برقرار باشد:

وقوع فعل زیان‌بار : ضرر و زیان باید ناشی از فعل یا ترک فعل فرد متخلف باشد.

رابطه علیت بین فعل و ضرر : بین فعل زیان‌بار و خسارت ممکن الحصول، باید رابطه علیت مستقیم و بدون واسطه وجود داشته باشد. به عبارتی، باید ثابت شود که اگر فعل زیان‌بار رخ نمی‌داد، فرد زیان‌دیده منفعت مورد نظر را کسب می‌کرد.

امکان اثبات خسارت : میزان خسارت ممکن الحصول باید با دلایل و مدارک قابل اثبات باشد.

 مبنای محاسبه خسارت ممکن الحصول

محاسبه خسارت ممکن الحصول معمولا بر اساس یکی از روش‌های زیر صورت می‌گیرد:

توافق طرفین : اگر در قرارداد فی‌مابین طرفین در خصوص نحوه محاسبه خسارت ممکن الحصول توافق شده باشد، ملاک عمل به همان توافق خواهد بود.

نظر کارشناس : در صورت عدم توافق و برای اثبات و برآورد میزان خسارت، نظر کارشناس متخصص مورد استناد قرار می‌گیرد.

رویه قضایی : محاکم دادگستری نیز با استناد به اوضاع و احوال پرونده و عرف و رویه قضایی، به برآورد خسارت ممکن الحصول اقدام می‌کنند.

 نتیجه‌گیری : خسارت ممکن الحصول، با هدف جبران منافع از دست رفته فرد زیان‌دیده در نظر گرفته شده است.

آگاهی از مفهوم، شرایط مطالبه و نحوه محاسبه آن، برای افرادی که با دعاوی حقوقی و جبران خسارت سروکار دارند، بسیار حائز اهمیت است برای قبول وکالت یا اخذ مشاوره تخصصی با ما در ارتباط باشید.

خسارت عدم النفع

در دنیای حقوق، علاوه بر خسارت های مادی که مستقیماً قابل مشاهده و محاسبه هستند، خسارت هایی نیز ممکن است به فرد وارد شود که ناشی از محروم ماندن از منافع احتمالی آینده باشد. این نوع خسارت ها را “خسارت عدم النفع” می نامند. تحلیل و مطالبه خسارت عدم النفع به دلیل ماهیت غیرمادی و احتمالی آن، امری پیچیده و تخصصی است.

مفهوم خسارت عدم النفع

خسارت عدم النفع ضرری است که به علت محروم شدن از سود یا منفعتی بالقوه به فرد وارد می شود. این منافع می توانند ناشی از سرمایه گذاری، تجارت، کار، کسب و کار و یا حتی فرصت های شخصی باشند. به طور مثال، اگر به علت تأخیر در تحویل مواد اولیه، تولید شرکت کاهش پیدا کند و سود از دست برود، این مورد را می توان خسارت عدم النفع در نظر گرفت.

شرایط مطالبه خسارت عدم النفع

مطالبه خسارت عدم النفع با دو چالش جدی همراه است: اثبات وقوع ضرر و محاسبه میزان آن. به همین دلیل، قانونگذار شرایطی را برای مطالبه این نوع خسارت در نظر گرفته است که عبارتند از:

وقوع فعل زیانبار : باید فعلی از سوی فرد خاطی انجام شده باشد که موجب محرومیت فرد زیان دیده از منافع احتمالی آینده شود.

رابطه سببیت : باید ارتباط مستقیم و قابل اثباتی میان فعل زیانبار و عدم النفع وجود داشته باشد.

محقق الحصول بودن : عدم النفع باید قابل پیش بینی و با درجه ای از اطمینان قابل تعیین باشد.

اثبات میزان خسارت : فرد زیان دیده باید بتواند با دلایل و مدارک متقن، میزان درآمد یا منفعتی که از دست داده را اثبات کند.

خسارات دادرسی

در جریان دعاوی حقوقی، ممکن است علاوه بر ضرر و زیان های ناشی از خود موضوع دعوا، هزینه هایی بر طرفین یا یکی از طرفین تحمیل شود. این هزینه ها را که برای اقامه یا دفاع از دعوا و طی شدن تشریفات دادرسی پرداخت می شوند، “خسارات دادرسی” می نامند. مطالبه این خسارات در برخی موارد امکان پذیر بوده و قواعد و شرایط خاصی دارد.

مفهوم خسارات دادرسی

خسارات دادرسی هزینه هایی هستند که خواهان یا خوانده برای طرح دعوا، دفاع از آن و پیگیری روند دادرسی متحمل می شوند. این هزینه ها شامل موارد مختلفی مانند:

هزینه های دادرسی : شامل هزینه دادخواست، حق الوکاله، هزینه کارشناسی، هزینه تحقیقات محلی، هزینه اوراق، هزینه اجرای حکم و …

هزینه های غیر دادرسی : شامل هزینه ایاب و ذهاب، حق الزحمه کارشناس خصوصی، هزینه جمع آوری ادله و …

شرایط مطالبه خسارات دادرسی

مطالبه خسارات دادرسی با دو شرط اصلی امکان پذیر است:

نقض تعهد : یکی از طرفین دعوا (خواهان یا خوانده) با رفتار خود باعث ورود خسارت به طرف دیگر شده باشد. این نقض تعهد می تواند ناشی از طرح غیرموجه دعوا، دفاع غیرموجه، تأخیر غیرحکیمانه یا سوء نیت در روند دادرسی باشد.

رابطه سببیت : باید ارتباط مستقیم و قابل اثباتی بین رفتار زیانبار و خسارت دادرسی وجود داشته

باشد. به عبارت دیگر، خسارت دادرسی باید مستقیماً ناشی از نقض تعهد طرف مقابل باشد.

نحوه مطالبه خسارات دادرسی:

خسارات دادرسی را می توان به دو صورت مطالبه کرد:

ضمن دادخواست اصلی : خواهان می تواند به طور همزمان با طرح دعوای اصلی، خسارات دادرسی را نیز از خوانده مطالبه کند.

به طور مستقل : در صورتی که دادخواست اصلی خاتمه یافته و خواهان مستحق دریافت خسارت دادرسی باشد، می تواند به طور جداگانه، دادخواست مطالبه خسارت دادرسی را به دادگاه صالح تقدیم نماید.

میزان خسارات دادرسی

میزان خسارات دادرسی با توجه به نوع هزینه ها، اوضاع و احوال دعوا و نظر کارشناس دادگاه تعیین می شود. به طور کلی، دادگاه خسارت واقعی متحمل شده را با در نظر گرفتن صرفه و صلاح، جبران خواهد کرد.

خسارات دادرسی یکی از جنبه های مهم دعاوی حقوقی است که شناخت آن برای احقاق حقوق و حمایت از اصحاب دعوا ضروری می باشد. در صورت مواجهه با چنین مسائلی می توانید با ما در ارتباط باشین‌.